Quá trình chuyển đổi sang du lịch bền vững tại Việt Nam không chỉ dừng lại ở việc bảo vệ môi trường và sinh thái. Nó thực sự là một yêu cầu cấp bách về sự thay đổi trong tư duy và hành động của toàn ngành, hướng tới cách ứng xử đúng mực với thiên nhiên để đạt được mục tiêu du lịch bền vững. Đây chính là thông điệp cốt lõi được các chuyên gia và nhà quản lý nhấn mạnh tại Hội thảo “Chuyển Đổi Xanh Để Phát Triển Du Lịch Bền Vững”, diễn ra ngày 12-4 trong khuôn khổ Hội chợ Du lịch Quốc tế VITM Hà Nội 2024.

Chính sách và yêu cầu cấp thiết trong du lịch bền vững

Nhận thức này được thể chế hóa qua các chủ trương lớn của Chính phủ. Cụ thể, Kế hoạch hành động quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030 (Quyết định số 882/QĐ-TTg) đã chỉ đạo rõ ràng việc ưu tiên phát triển các loại hình du lịch theo hướng du lịch bền vững, lấy phát triển sản phẩm du lịch xanh làm nền tảng.

Tiếp đó, Nghị quyết số 82/NQ-CP cũng yêu cầu ngành Du lịch phải xây dựng và triển khai chương trình hành động Du lịch bền vững giai đoạn 2023-2025. Rõ ràng, việc chuyển đổi sang du lịch xanh là một bước đi quan trọng, nhưng đích đến cuối cùng là du lịch bền vững, nhằm đảm bảo sự phát triển hài hòa giữa kinh tế, xã hội và môi trường.

Các địa phương thực hiện hiệu quả

Tại hội thảo, các tiêu chí của du lịch bền vững được định vị rõ ràng hơn, giúp các địa phương và đơn vị có thể thực hiện các hành động thiết thực và hiệu quả. Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Việt Nam, ông Vũ Thế Bình, cho biết từ năm 2018, Hiệp hội Du lịch Việt Nam đã phát động phong trào “Du lịch Việt Nam – Chung tay giảm thiểu rác thải nhựa”, bước đầu tạo ra sự chuyển biến về nhận thức cho những người làm du lịch. Ông nhấn mạnh, du lịch bền vững phải tập trung vào những yếu tố sau: phát triển các hoạt động du lịch không sử dụng rác thải nhựa; xây dựng các tour du lịch sử dụng phương tiện thân thiện với môi trường; phát triển du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái, du lịch nông nghiệp và nông thôn; vận động dọn dẹp rác thải ở các điểm du lịch.

Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển du lịch Việt Nam, ông Nguyễn Anh Tuấn, nhận định rằng du lịch bền vững không chỉ là vấn đề phủ xanh không gian du lịch, mà còn phải được hiểu như một phần của tăng trưởng kinh tế xanh. Điều này bao gồm việc phân phối sản phẩm và dịch vụ thân thiện với môi trường, sử dụng năng lượng tái tạo, nhiên liệu sạch, và công trình xanh.

Hiện nay, du lịch bền vững đang được triển khai tại nhiều địa phương thông qua các mô hình hiệu quả. Điển hình như huyện đảo Cô Tô (Quảng Ninh), nơi khuyến cáo người dân và du khách không mang đồ dùng nhựa ra đảo. Tỉnh Quảng Nam đã ban hành nhiều chính sách phát triển bền vững như “Xây dựng thành phố Hội An – Thành phố sinh thái” và triển khai dự án “Nâng cao nhận thức đối với chất thải rắn”. Tỉnh Ninh Bình cũng đang phát triển các sản phẩm du lịch xanh, hướng tới các trải nghiệm gần gũi với thiên nhiên.

Các giải pháp cho du lịch bền vững

Mặc dù nhận định chuyển đổi du lịch xanh đã có sự chuyển biến nhưng theo các chuyên gia, việc phát triển du lịch xanh tại Việt Nam vẫn chưa đồng bộ. Nhiều địa phương thực hiện manh mún “mạnh ai nấy làm”. Vì thế, du lịch xanh tại Việt Nam chưa hình thành hệ thống.

Từ thực tiễn của doanh nghiệp đang thực hiện chuyển đổi du lịch xanh, Phó tổng Quản lý Khu nghỉ dưỡng Silk Sense Hội An Hà Thị Diệu Viên cho biết, đơn vị chủ trương sử dụng các vật liệu thân thiện môi trường, không dùng đồ nhựa trong các phòng lưu trú.

Tuy nhiên, không phải khách du lịch nào cũng ý thức trong việc sử dụng những đồ dùng thân thiện. “Muốn chuyển đổi du lịch xanh cần phải có sự đổi mới về tư duy, nhận thức của doanh nghiệp cung cấp dịch vụ lẫn du khách. Nếu chỉ một đơn vị thực hiện thì cũng không thể nào thúc đẩy việc chuyển đổi du lịch xanh hiệu quả”, bà Hà Thị Diệu Viên bày tỏ.

Ở góc độ doanh nghiệp lữ hành, Phó Chủ tịch Thường trực Liên chi hội Lữ hành Việt Nam Phùng Quang Thắng cho rằng, để chuyển đổi du lịch xanh hiệu quả, phát triển bền vững cần phải có sự chung sức của chính quyền địa phương, doanh nghiệp, người dân. “Các địa phương, đơn vị cần có hành động cụ thể hơn, quy hoạch các khu vực cho phát triển du lịch, đầu tư hạ tầng, thiết bị để giảm thiểu những hoạt động gây ô nhiễm môi trường. Ngoài ra, việc tuyên truyền cho người dân cần phải chuyển từ nhận thức sang hành động, ứng xử đúng mực tài nguyên văn hóa, di sản”, ông Phùng Quang Thắng chia sẻ.

Còn theo Phó Chủ tịch Hiệp hội Du lịch tỉnh Quảng Ninh Nguyễn Hà Hải, từ bài học về mô hình du lịch xanh ở đảo Cô Tô, các đơn vị có thể xây dựng, phát triển những dòng sản phẩm du lịch xanh như tour du lịch nhặt rác, tour trải nghiệm các hoạt động ngoài trời gắn với bảo vệ thiên nhiên. “Bản thân đơn vị khi tổ chức tour cần hướng dẫn, nhắc nhở du khách không xả rác, hạn chế sử dụng những chai nước nhựa dùng một lần”, ông Nguyễn Hà Hải bày tỏ.

Với xu hướng phát triển chung của thế giới hướng đến phát triển bền vững, ngành Du lịch đang nỗ lực vận động, tuyên truyền các địa phương, doanh nghiệp thực hiện chuyển đổi xanh. Phó Cục trưởng Cục Du lịch quốc gia Việt Nam Hà Văn Siêu đề nghị, các địa phương, doanh nghiệp cần có sự liên kết để cùng thực hiện các tiêu chí của du lịch xanh; đưa các giải pháp về công nghệ, vật liệu thân thiện để xây dựng sản phẩm du lịch xanh hiệu quả và hấp dẫn.

Lời kết

Du lịch bền vững không phải là lựa chọn, mà là con đường duy nhất để đảm bảo sự phát triển lâu dài của ngành du lịch. Sự chuyển đổi này đòi hỏi hành động quyết liệt từ chính quyền, doanh nghiệp và du khách. Không thể chờ đợi hay phụ thuộc vào một vài cá nhân hay tổ chức tiên phong—mỗi người, mỗi đơn vị trong ngành đều phải cam kết thay đổi, từ tư duy đến hành động, để bảo vệ tài nguyên, gìn giữ bản sắc văn hóa và phát triển kinh tế một cách hài hòa.

Bình Minh & The Lotus là một ví dụ điển hình cho mô hình du lịch xanh tại Việt Nam. Với triết lý tôn trọng thiên nhiên và hướng đến trải nghiệm nghỉ dưỡng tái tạo năng lượng, nơi đây mang đến không gian hài hòa giữa kiến trúc bền vững, cảnh quan thiên nhiên và dịch vụ chăm sóc sức khỏe. Dự án này góp phần vào sự phát triển du lịch bền vững, đồng thời tạo động lực để du khách thay đổi thói quen, nâng cao ý thức bảo vệ môi trường và trân trọng những giá trị thiên nhiên ban tặng.

Nguồn: Báo Tuyên Quang